प्रचण्ड
पहाडको काँध चढी झरेको थियो
एक आँधी, एक सपना, एक विद्रोह —
नाम उसले बनायो — प्रचण्ड,
जसको गर्जनले च्यातेको थियो
शासनका श्रृंखलाहरू।
शब्द थिए उसका शस्त्र,
विचार थिए विस्फोटक;
उसको आँखा रातजस्तै गहिरो,
र चित्कार थियो जनताको चिताबाट उक्लेको।
कसैले भन्यो — उ अराजक थियो,
कसैले भन्यो — उ मुक्तिदाता,
तर एकथरी किसानको मनमा उ
थियो भोक भत्काउने बलियो हातो।
सिंहदरबार टाढा थियो,
तर ऊ बन्थ्यो खेतमा मन्त्रीको सपना।
जङ्गलमा बिताएका रातहरू,
र तारा हेरेर लेखिएका घोषणापत्रहरू
सबै भिजेका थिए आँसुले र रगतले।
डरले थर्थराउँथे
दरबारका भित्ताहरू पनि,
जहाँ हाँक चल्दथ्यो निरंकुश राज्य —
त्यसैलाई चिरालेर अघि बढ्यो उ
प्रचण्ड नामको ज्वालामुखी लिएर।
शान्तिको शपथ खाएपछि,
कानुनको घेरामा उभियो उ
राजाको सिंहासनमा जनताको आवाज बोकेर,
तर त्यो यात्रा सहज थिएन
मित्रहरूसँगै बदलिनु पर्ने बेला थियो त्यो।
एक क्रान्तिकारी, तर अब राजनीतिज्ञ —
कहिले कुर्सीमा, कहिले आलोचनाको सिँढीमा,
कहिले जनताका आँखाको तारा,
कहिले विवादका बलेसीमा।
पुनः उठ्यो प्रश्न — के उ प्रचण्ड नै हो ?
कि केवल नामको छायाँमात्र बाँकी ?
तर उ भन्छ —
“क्रान्तिले समय अनुसार रुप बदल्छ,
शब्दहरू संविधानमा बस्छन्,
र हतियार मस्यौदामा मर्छ।”
यात्रा अझै बाँकी छ,
र प्रचण्ड अझै लडेका छैनन् —
युगसँग, आलोचनासँग, आफैसँग पनि।
उनको कथा भनेको हो —
एक युगान्तकारीको अन्तर्द्वन्द्व,
एक सपनाको बदलिँदो अनुहार,
र जनताको बाटोमा उभिएको एउटा नुनजस्तै नाम —
प्रचण्ड। (डा. डक्टप्रसाद धिताल)
